ΠΑΥΛΟΣ ΒΛΑΣΤΟΣ ΚΑΙ ΣΦΑΚΙΑ

Από ένα δημοσίευμα του Παύλου Βλαστού [το αναδημοσιεύουμε ολόκληρο ΕΔΩ] μαθαίνουμε ότι ο διαπρεπής Ρεθεμνιώτης λόγιος είχε επισκεφτεί τα Σφακιά για να συλλέξει Τραγούδια (και ίσως και άλλη λαογραφική ύλη).

Γράφει:

Οπόσοι θησαυροί της ιστορίας της πατρίδος μας, της αιμόφυρτου Μητρός μας αυτής σώζονται εισέτι εις τα στόματα του λαού και οπόσοι παρέρχονται και χάνονται! Οπόσον λυπούμαι, διότι τα περισσότερα τραγώδια περιέμενον ότι θα εύρω εις την επαρχ. Σφακίων. Διά τον σκοπόν τούτον επήγα και διήλθον πέρυσιν αρκετά χωρία της επαρχ. ταύτης, αλλά δυστυχώς απέτυχον, διότι έχοντες την συνήθειαν να τα τραγωδώσιν αργά - κατά το αρχαίον σύστημα των Κρητών - δεν λέγουν ειμή δύο - τρεις στίχους διά να έχει καιρόν να είπει κι άλλος άλλο, όθεν απωλέσθησαν όλα σχεδόν, και μόναι αρχαί άνευ νοήματος των τραγωδίων σώζονται, ως εν παραδείγματι, ήκουσα να τραγωδούν:

Μάνα, δεν τρώγω πρωινό, μάνα, δεν τρώγω γιόμα,
παρά σκοτώσω το θεριό, οπ' είδα ψες στους κάμπους
κι είχε τις κεφαλές διπλές.......

Υπέρ τους 15 ηρώτησα ίσως εύρω τινά να μοι είπει το επίλοιπον, πλην εις μάτην, τόσο μόνον εσώθη, τόσον γνωρίζομεν.

Το τραγούδι ανήκει στα τραγούδια θηριοκτονίας / δρακοντοκτονίας, τα αποία απηχούν δημώδεις παραδόσεις. Περισσότερoυς στίχους του συγκεκριμένου βρίσκουμε σε παραλλαγή που δημοσιεύει ο Κριάρης κάτω από τον (αυθαίρετο) τίτλο "Ανησυχία για το σκότωμα ενός θεριού" και όπου συμφύρεται μ' ένα άλλο διαφορετικό τραγούδι (το τραγούδι "Μαρούλα δέρνει η μάνα τση...", μάλλον γιατί έχει εκπέσει ο τίτλος του δεύτερου):

Μάνα, δεν κάνω κολατσιό, μάνα δεν κάνω γιόμα
σα δε σκοτώσω το θεριό που 'ναι στον καλαμιώνα,
κι έχει τσι κεφαλές διπλές, τ' αμάθια δυο ζευγάρια,
τ' αντόδια σιμοφύτευτα και την ορά μεγάλη,
τ' ανύχια του λεονταριού.
(Αριστ. Κριάρης, Πλήρης Συλλογή Κρητικών Ασμάτων .... Έκδ. Β', Εν Αθήναις 1920, σ. 321)