ΕΝΑΣ ΑΝΩΠΟΛΙΤΗΣ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Φωτογραφία με φόντο ("μπερντέ") εικόνα του θρυλικού ΑΒΕΡΩΦ.

Σταλμένη το 1926 από τον Ανωπολίτη Μ. Βαϊλάκη, από τις Φυλακές Καλαμίου, στον πεθερό του Δαμουλή Πολάκη στην Ανώπολη.

Ονοματολογικές Παρατηρήσεις:
Το επίθετο Βαϊλάκης κοινώς ακούγεται ως Μπάλιος.
Το επίθετο Πολάκης είναι το αρχικό της οικογένειας του παραλήπτη Νταμουλή. Ένα μέλος της οικογένειας λεγόταν Αναγνώστης κι οι απόγονοί του πήραν το επίθετο Πολαναγνωστάκης (αυτό ήταν το νεώτερο επίθετο του Νταμουλή), κι ένα άλλο μέλος έγινε προσκυνητής (χατζής) στους Αγίου Τόπους και οι απόγονοί του έχουν το επίθετο Χατζηπολάκης.
Η οικογένεια Πολάκης είναι η οικογένεια των Πολιανών, ενός από τους κλάδους των Βλάχων της Ανώπολης (από τον γενάρχη της που είχε το όνομα Πόλος = Παύλος)

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΜΙΑ ΜΑΝΤΙΝΑΔΑ.....

Όποιος με χιόνι "Σ'ΑΓΑΠΩ" στον ήλιο γράψει απάνω,
εκείνος θα σε αγαπά, 'πο μένα παραπάνω.

Την μαντινάδα αυτήν έγραψε στο Facebook ο Ανωπολίτης Μιχάλης Μαυρίγιαννης. Είναι όμορφη μαντινάδα με μια ωραία εικόνα: χιόνι στον ήλιο. Έχομε δηλαδή εδώ ένα παράδειγμα του λεγόμενου "Σχήματος του Αδυνάτου", που στον δημοτικό λόγο (Δημοτική Ποίηση, Παροιμίες κλπ) εμφανίζεται σε ευρεία κλίμακα. Να ένα άλλο πολύ γνωστό παράδειγμα χρήσης του εν λόγω σχήματος:

Όποιος τσι λόγους σου γρικά και τσ' όρκους σου πιστεύει,
στη θάλασσα πιάνει λαγούς και στα βουνά ψαρεύει!

Τώρα, είναι δική του ή την άκουσε κάπου; Δεν ξέρω. Ξέρω όμως ότι πρόγονοί του, Μαυριγιάννηδες, είχανε ικανότητα στη σύνθεση μαντινάδων!

Ένας Γιώργης Μαυρίγιαννης, που δεν τον είχαν καλέσει σε ένα γάμο στο χωριό (από παράλειψη, γιατί δεν είχε οικογενειακές διαφορές με τις οικογένειες των μελλονύμφων), έκανε το εξής: Έσφαξε έναν κριγιό (κριάρι) το φορτώθηκε στον ώμο και πήγε και το απόθεσε στο σπίτι του γαμπρού, λέγοντας την εξής μαντινάδα:

Τον Γιώργη τον Μαυρίγιαννη, με το ψηλό σαρίκι,
στον γάμο δεν τονέ καλειού για δε βαστά κανίσκι;

Είπε, λοιπόν, την μαντινάδα αυτήν (εννοώντας πως δεν τον κάλεσαν στον γάμο γιατί δεν θα τους πήγαινε κανίσκι = δώρο), και απήλθε με το κεφάλι ψηλά!

Η ιστορία συνέβη πολύ παλιά, και δεν γνωρίζω ακριβώς ποιός ήταν αυτός ο Γιώργης Μαυρίγιαννης. Ίσως να είναι ο ίδιος που αναφέρεται σε μια παλιά ρίμα:

Άκουσα λύρες και βιολιά στο Κορακοσκιδάκι,
άκουσα πως παντρεύεται ένα Μαυριγιαννάκι.

Το Σταυρουλιό παντρεύεται, του Γιώργη το κοπέλι,
του αλλού Γιώργη από τα Λιμνιά το κοριτσάκι παίρνει.

[Από μιαν ανάρτησή μας για τον Paul Faure στο ΑΝΩΠΟΛΙΣ [ ΕΔΩ]

Ένας συνονόματός του, ο μακαρίτης ο Ξαθός (= Ξανθός : παρωνύμιο του Γεωργίου Ι. Μαυρίγιαννη), αδελφός του παπού του παραπάνω Μιχάλη, είχε μιαν ευχέρεια στο να αυτοσχεδιάζει μαντινάδες, μια εκ των οποίων ήδη έχομε αναφέρει σε παλιότερη ανάρτησή μας [ΕΔΩ]:

Μια φορά είχανε πάει μερικοί Ανωπολίτες κάπου (όνομα και μη χωριό!). Ένας που τους φιλοξένησε τους έφερε μια κανάτα κρασί και μια ντοματοσαλάτα (μεσογειακή δίαιτα !!). Οι Ανωπολίτες δεν τα άγγιζαν, κι ο οικοδεσπότης τους λέει:
- Η κανάτα έχει κρασί να το πιήτε...
Τότε ένας από τους Ανωπολίτες, ο Γιώργης Μαυρίγιαννης (Ξαθός) του απάντησε:
- Θωρώ το, φίλε, το κρασί πως τόχεις στην κανάτα,
μα δεν τσουρά το έρημο μόνο με την ντομάτα!

Αριστερά ο Ξαθός και δεξιά ο Μιχάλης Πρωτοπαπαδάκης.

RONALD BRUS : HOMAGE TO ANOPOLI

Το 1990 ένας Ολλανδός καλλιτέχνης φωτογράφος, ο Ronald Brus, κυκλοφόρησε σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων (100 μόλις) ένα λεύκωμα (portfolio) που περιέχει 20 φωτογραφίες μαυρόασπρες από την Ανώπολη, με τίτλο: Hommage aan Anopoli.

Τις φωτογραφίες τράβηξε κατά τις επισκέψεις του στο χωριό και το αφιερώνει στη μνήμη του Μανούσου Γλυμενάκη, τον οποίο είχε γνωρίσει κι είχε ενθουσιαστεί με τη φιλοξενία του, αλλά δυστυχώς δεν τον βρήκε εν ζωή σε επόμενη επίσκεψή του στο χωριό. Είναι διαστάσεων 30 χ 20 εκ. επικολλημένες σε σκληρό χαρτί 40 χ 30 εκ. Δύο από αυτές δείχνουν όψεις του χωριού και συγκεκριμένα τις γειτονιές Σκάλα και Μαριανά. Οι άλλες δείχνουν κατοίκους στην καθημερινή τους ζωή: στον δρόμο, σε δουλειές, σε καφενεία.

Ο φωτογράφος έχει ένα ιστολόγιο στο διαδίκτυο [Δες ΕΔΩ], όπου έχει δείγματα της δουλειάς του, κι ανάμεσά τους τρεις φωτογραφίες από το Λεύκωμα (και κάποιες άλλες έγχρωμες). Οι τρεις φωτογραφίες είναι: Η Φυντικολενιά (Ελένη Φυντικάκη) να βόσκει πρόβατα [Δες ΕΔΩ], Ο Μαυρακογιάννης (Γιάννης Ζαμπέτης), καθισμένος στη ρίζα μιας ελιάς στον Γύρο [Δες ΕΔΩ] κι ο Ντουρογιάννης (Γιάννης Α. Αθητάκης) να περπατεί στον δρόμο στα Καμπιά έχοντας στον ώμο του ένα αρνί [Δες ΕΔΩ].

Βάζω μια φωτογραφία από το Λεύκωμα και την αφιερώνω στα Καμπιωτάκια του Facebook:

Σημείωση: Δεν ήξερα την ύπαρξη του Λευκώματος μέχρι τον προηγούμενο Δεκέμβρη, οπότε ο φίλος Ευτύχης Τζιρτζιλάκης με ενημέρωσε ότι βγήκε προς πώληση ένα αντίτυπο στο γνωστό ιστότοπο δημοπρασιών ebay. Το αγόρασα, και με την ευκαιρία, ευχαριστώ τον Ευτύχη που μου το υπέδειξε. Η ιστοσελίδα της αγοράς είναι ακόμη διαθέσιμη για επίσκεψη στο διαδίκτυο [Δες ΕΔΩ], όπου από τις φωτογραφίες του Λευκώματος έχει μία, εκείνη που δείχνει τον Τωρόπολο (Παύλο Γ. Κριαρά) [Δες ΕΔΩ].

ΔΥΟ ΑΝΩΠΟΛΙΤΕΣ ΠΑΙΖΟΥΝ ΧΑΡΤΙΑ

Ο Κριγιαρονικολής (Νικόλαος Παύλου Κριαράς), με τα στιβάνια και την κατσούνα, κι ο Καρναλόπωλος (Παύλος Καρναλάκης) παίζουν χαρτιά στο "Πλατανάκι του Γλυμένου".
Φωτογραφία των Αγγελάκη - Φαντάκη (Χανιά, δεκαετία 1960)

ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΟΣ ΤΙΤΛΟΣ ΚΑΡΤΑΣ: ΑΝΩΠΟΛΗ ΑΝΤΙ ΑΡΑΔΑΙΝΑ

Η εκκλησία που δείχνει η κάρτα δεν είναι, όπως γράφει, ο Άγιος Γεώργιος της Ανώπολης, αλλά η βυζαντινή του Αηστράτηγου της Αράδαινας.

ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΠΑΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ

Ιστολόγιο του διακεκριμένου Χανιώτη νομικού και ιστορικού συγγραφέα Στρατή Παπαμανουσάκη ΕΔΩ.

Από τη Βιογραφία του :

Κατάγεται από παλιά κρητική οικογένεια, στην οποία ανήκουν ο θρυλικός Παπαμανούσος, από τους πρωτεργάτες της κρητικής επανάστασης του Δασκαλογιάννη, το 1770, ο μακεδονομάχος Παύλος Παπαμανουσάκης, που έπεσε στον Αετό Φλωρίνης και ο βουλευτής και γερουσιαστής του Λαϊκού Κόμματος Μανούσος Μανουσάκης.

παλιά κρητική οικογένεια: πρόκειται για Σφακιανή, από την Ανώπολη.

ΑΝΩΠΟΛΗ ca 1915 : ΤΡΙΑ ΑΔΕΡΦΙΑ ΟΡΦΑΝΟΥΔΑΚΙΑ

Μανώλης, Νταμουλής και Παύλος Νικ. Ορφανουδάκης

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ 1

Στη φωτογραφία:

εικονίζονται τέσσερις Ανωπολίτες. Τραβήχτηκε από Γερμανό το 1967. Δες την πίσω όψη πατώντας εδώ.

Τα πρόσωπα κατά αλφαβητική τάξη είναι:

Β := Βερυκογιάννης = Ιωάννης Βερυκάκης

Π := Πολυχρόνης = Πολυχρόνης Ευστρ. Σαβιολής

Φ := Φραδελομανώλης = Εμμ. Φραδελάκης

Χ := Χατζηδόπολος = Παύλος Π. Χατζηπολάκης

Κάνετε ταυτοποίησή τους αν δίδεται ότι:

1. Αυτοί με κάλυμμα κεφαλής είναι ο Β και ο Φ

2. Αυτοί με κατσούνα (γυριστή ράβδο) είναι ο Β και ο Π

Απλή συνολοθεωρητική λύση έπεται

ΑΝΑΠΛΑΔΕΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Κατά μίαν εκδοχή (όχι ιστορικά τεκμηριωμένη) στο χωριό Αναπλάδες Κέρκυρας κατέφυγαν πρόσφυγες Ανωπολίτες, από τους οποίους και πήρε το όνομα το χωριό. Πάντως στην περιοχή της Λευκίμμης υπάρχει και ένα άλλο χωριό ονομαζόμενο Κρητικά.

Διαβάζουμε στη Βικιπαιδεία:

Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή, το όνομα του οικισμού μπορεί να προήλθε από την παλαιά πόλη της επαρχίας Σφακίων Ανώπολη, Ανώπολη >Ανωπολάδες > Ανωπλάδες > Αναπλάδες, από όπου πρέπει να μετοικήθηκε, άγνωστο πότε. Υψομετρικά, σε σχέση με τους υπόλοιπους οικισμούς θα είχε μία βάση ή ερμηνεία. Γιατί όχι από το επώνυμο Ανώπολος ή Ανώπωλος, που φαίνεται να συναντάται σε περιορισμένη συχνότητα στην ευρύτερη περιοχή, όπως το Χλομό, σε πράξη του νοτάριου Λούβρου Στέφανου τα τέλη του 16ου αιώνα, όχι βέβαια στον οικισμό των Αναπλάδων. Η γραφή των νοτάριων δεν τηρεί τους κανόνες ορθογραφίας. Ανώπ(ο)ωλος νοείται ο μεταφερόμενος επί νεαρού υποείδους, αλόγου ή γαϊδουριού, Ανωπολίτης δε λέγεται ο κάτοικος της Ανώπολης. Η παρουσία των Κρητών ίσως να είναι έντονη και στην περιοχή της Λευκίμμης όπως και στην υπόλοιπη Κέρκυρα. Ιστορικά όμως δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία πέραν των μεταγενέστερων Καταλόγων Προσφύγων.

ΑΝΩΠΟΛΗ (ΚΑΜΠΟΣ)

ΕΝΑ ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΑΝΩΠΟΛΗ

Ανώπολη πριν μερικά χρόνια.....

ΑΓΑΛΜΑΤΑ ΑΝΩΠΟΛΙΤΩΝ

ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ

ΗΡΑΚΛΕΙΟ:


[Φωτογραφία του 1939]

[Φωτογραφία δεκαετίας 1950]

[Φωτογραφία του Δημοτικού Σχολείου Ανώπολης μπροστά από το άγαλμα, 1964]


[Φωτογραφία από τη συλλογή του φίλου Γιάννη Τζανή]


[Η φωτογραφία από το ιστολόγιο ΓΛΥΠΤΟΘΗΚΗ]

ΑΝΩΠΟΛΗ:


[Φωτογραφία Γεωργίου Δαλιδάκη]


[Η φωτογραφία από εδώ]


[Η φωτογραφία από εδώ]

ΧΑΝΙΑ:


[Η φωτογραφία από το ιστολόγιο ΓΛΥΠΤΟΘΗΚΗ]

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΒΙΤΗΣ

ΦΛΩΡΙΝΑ:


[Η φωτογραφία από το περιοδικό ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ, #242 (Μάρτιος-Απρίλιος 2007), σ. 70]

ΑΝΩΠΟΛΗ:

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΕΥΜΕΝΙΟΣ ΞΗΡΟΥΔΑΚΗΣ -- ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ

ΑΝΩΠΟΛΗ:

ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ (1826-1897)

ΧΑΝΙΑ:

Φωτογραφία μη διαθέσιμη προς το παρόν.

Η ΣΗΜΑΙΑ ΜΑΣ

Στην Ελληνική σημαία

Χαίρε, χαίρε, κλεφτοπούλα,
φιλενάδα του Τσαβέλλα
πούχεις όνειρο να διώξεις
της σκλαβιάς την συννεφιά
και να δεις τους 'Ελληνας σου
με χιονάτη φουστανέλλα
να γιορτάζουν την γιορτή σου
στην σεπτήν Αγιά Σοφιά!

Χαίρε, χαίρε ρήγισσά μας,
καπετάνισσα μεγάλη
που στην Πόλι πάντα στρέφεις
την γαλάζια σου ματιά
και ποθείς για να την βάλης
στην πλατειά σου την αγκάλη
κι΄εκεί μέσα να γλυκάνης
κάθε της λαβωματιά!

Χαίρε, χαίρε, λατρευτή μας
γαλανόλευκη σημαία,
πιο γαλάζια κι απ΄ το κύμα
πιο λευκή κι απ΄τον αφρό
που μια μέρα θα σε δούμε
και στην Πόλι την ωραία
να κυττάς την ωμορφιά σου
στου Βοσπόρου το νερό!

Ιωάννης Περδίος
Λευκωσία - 1901
Γράφτηκε για τους Βαλκανικούς Πολέμους

***********************************************



Σημαία

Πάντα κι όπου σ` αντικρίζω,
με λαχτάρα σταματώ,
υπερήφανα δακρύζω,
ταπεινά σε χαιρετώ.

Δόξα αθάνατη στολίζει
κάθε θεία σου πτυχή
και μαζί σου φτερουγίζει
της πατρίδος η ψυχή.

Όταν ξάφνου σε χαϊδεύει
τ` αγεράκι τ` αλαφρό,
μοιάζεις κύμα, που σαλεύει
με χιονόλευκον αφρό.

Κι ο σταυρός που λαμπυρίζει
στην ψηλή σου κορυφή,
ειν` ο φάρος που φωτίζει
μιαν ελπίδα μας κρυφή.

Σε θωρώ κι αναθαρρεύω
και τα χέρια μου χτυπώ,
σαν αγία σε λατρεύω,
σα μητέρα σ` αγαπώ.

Κι απ` τα στήθη μου ανεβαίνει
μια χαρούμενη φωνή:
«Να 'σαι πάντα δοξασμένη,
ω Σημαία γαλανή!»

Ιωάννης Πολέμης

ΜΑΛΕΜΕ 1941

Πριν δυο χρόνια περίπου ένας Γερμανός έβγαζε σε online δημοπρασίες, σε εβδομαδιαία βάση, φύλλα από ένα ντοσιέ που αφορούσαν πτήσεις από το αεροδρόμιο του Μάλεμε (1941).

Ένα από αυτά (με το "υδατόσημο" του πωλητή):



Αναφέρονται η Παλαιόχωρα και η Χώρα Σφακίων.

Δυστυχώς αυτό το έχασα, γιατι έλειπα όταν τέλειωνε η δημοπρασία, κι έτσι δεν το "χτύπησα".

"Χτύπησα" όμως και πήρα τρία άλλα παρόμοια:

1.


Ανώπολη και Γέρο-Λάκκος.

2.



Χώρα Σφακίων

3.



Χώρα Σφακίων και Λουτρό

ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΑΝΟΥΣΟΣ

Στη Φωτογραφική Συλλογή του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα ΙΜΜΑ βρίσκονται κάποιες φωτογραφίες / κάρτες που απεικονίζουν το Σώμα του Καπετάν Μανούσου και μια με το πορτραίτο του. Αυτές είναι, μαζί με τ' αντίστοιχα πληροφοριακά δελτία τους (πατήστε πάνω τους γιανά τα δείτε μεγαλύτερα):

1.





2.





3.





4.





Όπως, λοιπόν, μας πληροφορούν τα δελτία, πρόκειται για τον Μανούσο Σεϊμένη από τα Χανιά της Κρήτης. Υπήρξε όντως οπλαρχηγός του Μακεδονικού αγώνα Μανούσος Σεϊμένης του Μιχ. και ήταν από την Ανώπολη (ο τάφος του βρίσκεται στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου), αλλά δεν είναι ο εικονιζόμενος στις παραπάνω φωτογραφίες/κάρτες.

Όπως υποδηλώνει και το ψευδώνυμό του Ταΰγετος, είναι Λάκωνας και συγκεκριμένα ο Μανιάτης Μανούσος Καναβαράκος (καπετάν Μανούσος).

Παρόμοια λάθη οφειλόμενα σε συνωνυμίες είναι σχεδόν αναπόφευκτα, όταν πρόκειται για επεξεργασία κι αρχειοθέτηση μεγάλου όγκου υλικού. Είδαμε εδώ παρόμοια λάθη και στο αρχείο του Εθνικού Ιδρύματος Ελ. Βενιζέλος, τα οποία ήδη έχουν διορθωθεί. Δεν θα είναι δύσκολο να διορθωθούν και τα παραπάνω του ΙΜΜΑ.

ΕΚΔΡΟΜΗ ΚΡΗΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ (1900)

'Εχω αντίγραφο μιας παλιάς φωτογραφίας με Κρητικούς των Νομών Χανίων και Σφακίων που είχαν εκδράμει στην Καλαμάτα το 1903. Δεν ξέρω που βρίσκεται το πρωτότυπο.



Ο υπ'αριθ. 8 είναι ο Ανωπολίτης Γ[εώργιος] Σαβιολής. Υπάρχουν τουλάχιστον τρεις με το ίδιο ονοματεπώνυμο και οι τρεις αγωνιστές σε διάφορους εθνικούς αγώνες. Δεν γνωρίζω ποιός ακριβώς ειναι αυτός γιατί δεν αναγράφεται το πατρώνυμό του.



Ο υπ' αριθ. 5 φέρει στο στήθος ένα σήμα, που είναι ίδιο με αυτό που έχει στο καπέλο ένας άλλος Κρητικός σε μια φωτογραφία σε αυτήν την ανάρτηση (εξαγωνικό αστέρι)

Ο ΜΟ΄ΥΝΤΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΩΠΟΛΗ

Ο Κώστας Μουντάκης κατετάγη στη χωροφυλακή το 1948. Υπηρέτησε στα Χανιά, στα Σφακιά και στην Αθήνα, γράφει η βιογραφία του στην Ελληνική Βικιπαιδεία



Πράγματι, ο Μουντάκης ήταν χωροφύλακας στα Σφακιά, και συγκεκριμένα στην Ανώπολη. Όπως έχω ακούσει τον πατέρα μου να λέει, ο νωματάρχης που ήταν τότε στον Σταθμό, δεν άφηνε τον Μουντάκη να παίζει λύρα, κι αυτός αναγκαζόταν να παίρνει την λύρα του και να παίζει κάτω από τις ελιές στην Πλάτη. Δεν αποκλείεται να έπαιζε και κάτω από την ιστορική ελιά, για την οποία έγραψα στην προηγούμενη ανάρτηση!

Ο πατέρας μου είχε μαγατζί (= καφενείο) κι ο Μουντάκης τον παρώτρυνε να πάρει ένα γραμμόφωνο για τη διασκέδαση των θαμώνων. Μάλιστα, του έγραψε κι ένα μικρό κατάλογο με Κρητικούς δίσκους της εποχής, για αρχή. Πήρε το γραμμόφωνο με τους δίσκους ο πατέρας μου, κι ο τακτικώτερος ακροατής ήταν ο Μουντάκης! Από το γραμμόφωνό μου έμαθε να παίζει λύρα, ισχυριζόταν ο πατέρας μου (αυτό, βέβαια, είναι υπερβολικό).

Αργότερα, με την εξέλιξη της τεχνολογίας, ένα πικάπ πήρε τη θέση του γραμμοφώνου, κι οι 78ρηδες δίσκοι αντικαταστάθηκαν με 45ρηδες, με πια οι πιο πολλοι να είναι του Μουντάκη δίσκοι. Τους παραπεταμένους δίσκους του γραμμοφώνου μας τους περιμάζεψα, και με αυτούς ως μαγιά, άρχισα να συγκροτώ συλλογή δίσκων 78 στροφών Κρητικής Μουσικής. Μέχρι τώρα έχω συγκεντρώσει περί τους 150 δίσκους.

ΜΝΗΜΕΙΑΚΑ ΚΡΗΤΙΚΑ ΕΛΑΙΟΔΕΝΔΡΑ

Τον τελευταίο καιρό έχει ξεκινήσει μια αξιέπαινη προσπάθεια διάσωσης και ανάδειξης των υπεραιωνόβιων ελαιοδένδρων που βρίσκονται διάσπαρτα στους Κρητικούς ελαιώνες.

Μάλιστα εγκαινιάστηκε πρόσφατα κι ένα Μουσείο Ελιάς στις Βούβες στο Κολυμπάρι Κισσάμου.

Στην Ανώπολη μάλλον δεν έχουμε τέτοιες ελιές ή αν έχουμε θα είναι ελάχιστες. Ο λόγος είναι γιατί στις αλεπάλληλες Επαναστάσεις, Βενετοί και Τούρκοι, κάψανε επανειλημμένως το χωριό. Έχουμε όμως μια ελιά με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Σύμφωνα με την παράδοση, σε κάποια επανάσταση (ίσως του 1866) οι Τούρκοι κάψανε όλα τα δέντρα, εκτός από αυτήν την ελιά. Δεν την κάψανε γιατί είχαν στρατοπεδεύσει από κάτω.



Η ελιά βρίσκεται στην τοποθεσία Πλάτη, λίγο πιο πάνω από το Καφενείο του Γλυμενάκη.



Ελιές - μνημεία υπάρχουν όμως στο Λουτρό και στα Λιβανιανά. Εδώ βλέπουμε δυό:





Οι ελιές αυτές βρίσκονται στα Λιβανιανά, κι οι φωτογραφίες τους στο fotocommunity.

Θα ήταν ευχής έργον αν ανάλογες πρωτοβουλίες διάσωσης - ανάδειξης, αναλαμβάνονταν και για τα Σφακιανά ελαιόδενδρα.