ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΜΙΑ ΜΑΝΤΙΝΑΔΑ.....

Όποιος με χιόνι "Σ'ΑΓΑΠΩ" στον ήλιο γράψει απάνω,
εκείνος θα σε αγαπά, 'πο μένα παραπάνω.

Την μαντινάδα αυτήν έγραψε στο Facebook ο Ανωπολίτης Μιχάλης Μαυρίγιαννης. Είναι όμορφη μαντινάδα με μια ωραία εικόνα: χιόνι στον ήλιο. Έχομε δηλαδή εδώ ένα παράδειγμα του λεγόμενου "Σχήματος του Αδυνάτου", που στον δημοτικό λόγο (Δημοτική Ποίηση, Παροιμίες κλπ) εμφανίζεται σε ευρεία κλίμακα. Να ένα άλλο πολύ γνωστό παράδειγμα χρήσης του εν λόγω σχήματος:

Όποιος τσι λόγους σου γρικά και τσ' όρκους σου πιστεύει,
στη θάλασσα πιάνει λαγούς και στα βουνά ψαρεύει!

Τώρα, είναι δική του ή την άκουσε κάπου; Δεν ξέρω. Ξέρω όμως ότι πρόγονοί του, Μαυριγιάννηδες, είχανε ικανότητα στη σύνθεση μαντινάδων!

Ένας Γιώργης Μαυρίγιαννης, που δεν τον είχαν καλέσει σε ένα γάμο στο χωριό (από παράλειψη, γιατί δεν είχε οικογενειακές διαφορές με τις οικογένειες των μελλονύμφων), έκανε το εξής: Έσφαξε έναν κριγιό (κριάρι) το φορτώθηκε στον ώμο και πήγε και το απόθεσε στο σπίτι του γαμπρού, λέγοντας την εξής μαντινάδα:

Τον Γιώργη τον Μαυρίγιαννη, με το ψηλό σαρίκι,
στον γάμο δεν τονέ καλειού για δε βαστά κανίσκι;

Είπε, λοιπόν, την μαντινάδα αυτήν (εννοώντας πως δεν τον κάλεσαν στον γάμο γιατί δεν θα τους πήγαινε κανίσκι = δώρο), και απήλθε με το κεφάλι ψηλά!

Η ιστορία συνέβη πολύ παλιά, και δεν γνωρίζω ακριβώς ποιός ήταν αυτός ο Γιώργης Μαυρίγιαννης. Ίσως να είναι ο ίδιος που αναφέρεται σε μια παλιά ρίμα:

Άκουσα λύρες και βιολιά στο Κορακοσκιδάκι,
άκουσα πως παντρεύεται ένα Μαυριγιαννάκι.

Το Σταυρουλιό παντρεύεται, του Γιώργη το κοπέλι,
του αλλού Γιώργη από τα Λιμνιά το κοριτσάκι παίρνει.

[Από μιαν ανάρτησή μας για τον Paul Faure στο ΑΝΩΠΟΛΙΣ [ ΕΔΩ]

Ένας συνονόματός του, ο μακαρίτης ο Ξαθός (= Ξανθός : παρωνύμιο του Γεωργίου Ι. Μαυρίγιαννη), αδελφός του παπού του παραπάνω Μιχάλη, είχε μιαν ευχέρεια στο να αυτοσχεδιάζει μαντινάδες, μια εκ των οποίων ήδη έχομε αναφέρει σε παλιότερη ανάρτησή μας [ΕΔΩ]:

Μια φορά είχανε πάει μερικοί Ανωπολίτες κάπου (όνομα και μη χωριό!). Ένας που τους φιλοξένησε τους έφερε μια κανάτα κρασί και μια ντοματοσαλάτα (μεσογειακή δίαιτα !!). Οι Ανωπολίτες δεν τα άγγιζαν, κι ο οικοδεσπότης τους λέει:
- Η κανάτα έχει κρασί να το πιήτε...
Τότε ένας από τους Ανωπολίτες, ο Γιώργης Μαυρίγιαννης (Ξαθός) του απάντησε:
- Θωρώ το, φίλε, το κρασί πως τόχεις στην κανάτα,
μα δεν τσουρά το έρημο μόνο με την ντομάτα!

Αριστερά ο Ξαθός και δεξιά ο Μιχάλης Πρωτοπαπαδάκης.

ΜΙΑ ΣΦΑΚΙΑΝΗ ΠΑΡΟΙΜΙΑ

Καλό ΄ναι και το καθησιό,...

... μα σαν το ξάπλα ό(χ)ι !!!

Σημείωση: H παροιμία μόνο είναι Σφακιανή (με την έννοια ότι την κατέγραψα στα Σφακιά), όχι κι οι εικονιζόμενοι στις φωτογραφίες...

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΒΥΒΙΛΑΚΗΣ

Ο Ρεθεμνιώτης λόγιος και αγωνιστής Εμμ. Βυβιλάκης ήταν ο πρώτος που συνέγραψε πραγματεία γιανά αντικρούσει τις ανθελληνικές θέσεις του Fallmerayer. Όντας σπουδαστής στη Γερμανία, εξεδωσε ένα μικρό βιβλίο στα γερμανικά το 1840 με τον εύγλωττο τίτλο: Ο Νεοελληνικός Βίος σε σύγκριση με τον Αρχαιοελληνικό. Ανεξάρτητα από τις όποιες αδυναμίες του, είναι πολύτιμο, ειδικά για την Κρητική λαογραφία, γιατί είναι το πρώτο, μετά τα Ταξίδια στην Κρήτη (1834) του R. Pashley, που περιέχει λαογραφική ύλη από την Κρήτη.

Βιογραφία του Βυβιλάκη έχει γράψει ο συμπατριώτης του, διακεκριμένος φιλόλογος - ιστορικός, Μιχάλης Τρούλης. Παρουσίαση του βιβλίου του Τρούλη δες ΕΔΩ.




Το βιβλίο του Βυβιλάκη στον ιστότοπο των σαρωμένων βιβλίων της Google ΕΔΩ

Το βιβλίο, κατεβασμένο από την Google κι ανεβασμένο σε ιστότοπο δικό μου, ΕΔΩ

ΜΙΑ ΚΑΤΣΟΥΝΑ

Τυχαία έπεσα σε μιαν ανάρτηση στο ιστολόγιο ΒΑΣΙΚΟΣ ΜΕΤΟΧΟΣ, με τον τίτλο Η ελεγεία της κατσούνας .

Ο συντάκτης παίρνει αφορμή με τα γεγονότα της "απόβασης" των Κρητικών αγροτών στον Πειραιά (2009) και σχολιάζει τη χρήση της κατσούνας, όπως φαίνεται στις φωτογραφίες που παραθέτει:

Δε θέλω να σχολιάσω τις απόψεις του, αλλά παίρνω την αφορμή να γράψω μια ποιητική στιχομυθία που έλαβε χώρα το 1978 εξαιτίας μιας κατσούνας.

Ο Γιώργης Πολάκης, κάτοικος του Αργουλέ Σφακίων,

είχε στείλει δώρο στον Κουκουνέλη (είναι παρανόμι του Ν. Σηφιανού), γνωστό ριμαδόρο του Ροδάκινου Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνης,

μια κατσούνα μαζί με ένα σημείωμα, όπου έγραφε την εξής μαντινάδα:

Παράμερα να την κρεμάς οντέ θα μπαίνεις μέσα,
γιατί 'ναι και η γι-Αργυρή, οπού δεν έχει μπέσα!!

Τουτέστιν, όταν θα μπαίνεις μεσ' στο σπίτι σου να την κρεμάς κάπου παράμερα, μην την βρίσκει πρόχειρη η Αργυρή, η οποία δεν έχει μπέσα (μην την σπάσει στα πλευρά σου, εννοείται).

Η Αργυρή, η γυναίκα του αποδέκτη, ήταν τύπος σαν την Ξανθίππη, τη σύζυγο του Σωκράτη!

Φυσικά δεν άφησε αναπάντητη την πρόκληση ο Ροδακινιώτης. Έστειλε κι αυτός ένα σημείωμα - απάντηση με ωραίες αυτοσαρκαστικές μαντινάδες (έχω καταγράψει δύο, αλλά δεν αποκλείεται να είχε στείλει ολόκληρη ρίμα):

Λέεις μου για την Αργυρή ότι δεν έχει μπέσα,
απού μου ψήνει τον καφέ όντεν κι αν μπαίνω μέσα!

Με τη βεντάλια με ξυπνά και με τσ' αυγής το χάδι,
πάντα με το χαμόγελο μου γλυκοκουβεδιάζει!

Δεν ξέρω σε ποιό βαθμό υπάρχει ακόμα αυτή η ωραία ποιητική παράδοση, που άνθισε για αιώνες στην αγροτική Κρήτη. Αλλά υποψιάζομαι πως, όπως έχουν υποχωρήσει πολλά στοιχεία του λαϊκού μας πολιτισμού, θα έχει υποχωρήσει κι αυτή, δεδομένης μάλιστα και της ερήμωσης του χώρου δημιουργίας της.

ΦΟΛΚΛΟΡΙΣΜΟΣ

Νεαροί Κισσαμίτες οργανοπαίκτες στην αναπαράσταση του Κρητικού Γάμου (Γραμβούσια 2010)
Από την εφημερίδα ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ 18 Αυγ.2010, σ.31

Που είσαι, Μαριάνο, να τους καμαρώσεις, κι ειδικά το κοπέλι με τα κοντά παντελόνια!

Fakelore