ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΦΑΚΙΩΝ

ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ

Μοναξιά

Της ΕΥΑΓΓΕΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΕΔΑΚΗ

Ολομόναχη κάθομαι πάλι σήμερα στην αυλή του σπιτιού μου. Στα χέρια μου κρατώ ένα βιβλίο ανοιχτό και να διαβάσω προσπαθώ, μα δεν μπορώ.
Κι έρχεται η σκέψη να μου κάνει συντροφιά, με τα φτερά της θύμισης διάπλατα ανοιγμένα, με πήρε να γυρίσουμε μαζί, πίσω πολύ, πίσω, στα περασμένα.
Και βλέπω... βλέπω το χωριό μου πανέμορφο, πνιγμένο μες τα λιόδεντρα. Στα βόρεια βουνά κατάφυτα από πεύκα και κυπαρίσσια, και ακόμα πιο ψηλά τα υπερήφανα Λευκά Όρη. Στα νότια απλώνεται η γαλάζια απεραντοσύνη του Λιβυκού. Τα σπίτια του πολλά, και γεμάτα ανθρώπους. Τότε οι οικογένειες ήταν μεγάλες. Η πιο μικρή είχε πέντε παιδιά.



Τα σπίτια όλα μεγάλα με “οντά”, η σκεπή, το δάπεδο και η αυλή όλα με χώμα. Μέσα κι έξω κάτασπρα από ασβέστη.



Τον χειμώνα υπήρχε πρόβλημα με τις χωμάτινες στέγες, που δύσκολα κρατούσαν το νερό. Κι έβλεπες γύρω στο ηλιοβασίλεμα σ’ όλες τις στέγες νέους και γέρους ακόμα και παιδιά, να “κυλιντρούν” (μια μεγάλη πέτρα -ο κύλιντρος- κατάλληλα πελεκημένη για να κάνει λείο το χώμα και να φεύγει το νερό). Τα γέλια και τ’ αστεία από στέγη σε στέγη έδιναν κι έπαιρναν. Είχε κι αυτό μια ομορφιά...



Τώρα βλέπω το σχολείο. 30 μαθητές είχε τότε. Μια δασκάλα με όργανο, την γλυκειά φωνή της μαθαίνει στα παιδιά συρτό, καλαματιανό, πεντοζάλη. Να! Εδώ στην αυλή σ’ ένα διάλειμμα μερικοί μαθητές συζητούν τι θα γίνουν όταν μεγαλώσουν.
Ένας μαθητής λέει: Εγώ θα γίνω δεσπότης.
- Μα οι δεσποτάδες δεν παντρεύονται.
Το παιδί μένει για λίγο σκεπτικό και μετά λέει:
- Μα δεν γίνομαι τότε. Γιατί... ποιος θα μου μαγειρεύει;
Τώρα πήρα τον δρόμο για λίγο κάτω από τα σπίτια, εκεί που είναι τα πηγάδια του χωριού. Το καθένα έχει τ’ όνομά του. Κακουδιανό, Τσουριανό κ.λπ. Τα λίγα αυτά πηγάδια είναι αυτά που είχαν το βρόχινο νερό που χρειαζόταν το χωριό. Τώρα μερικά έχουν χαλάσει... κρίμα. Τότε σ’ όλα τα σπίτια υπήρχαν κοπέλες 2 - 3 ή και περισσότερες σε κάθε σπίτι. Τότε οι κοπέλες ύφαιναν στον αργαλειό την προίκα τους.



“Ο συριγμός του μασουριού, ο κτύπος του πετάλου, κι ο αϊδονισμός της λυγερής” ακουγόταν σ’ όλα σχεδόν τα σπίτια.
Δρόμος δεν υπήρχε. Μέχρι το ’62 πηγαίναμε στη Χ. Σφακίων για να πάρουμε το λεωφορείο. Οι εκκλησίες μας τις λίγες φορές που γινόταν λειτουργίες ήταν πάντα γεμάτες. Γιατί τότε οι χωριανοί ήταν πολλοί...
Κι όταν η σκέψη μου γοργόφτερο πουλί
με γύρισε από το ταξίδι στα παλιά,
ξανά εις την αυλή μου με προσγείωσε,
μαζί να δούμε και τα τωρινά...
Και βλέπω... Τα σπίτια ερείπια τα περισσότερα, σκεπές και τοίχοι πεσμένα, πόνος βαρύτατος, πολύ μεγάλος, για μας που έχομε την “τύχη” να τα βλέπουμε.
Επτά, αλλοίμονο, από τα σπίτια του χωριού είναι ακόμα συνέχεια ανοιχτά. Βλέπω... με πόνο ψυχής το σχολείο που πολλοί από μας περάσαμε 6 ξέγνοιαστα χρόνια να ’χει γίνει ερείπιο. “Ο συριγμός του μασουριού, κι ο χτύπος του πετάλου” εσταμάτησε για πάντα. Σ’ όλα τα σπίτια υπάρχουν δύο βρύσες στις αυλές, στα περισσότερα δεν χρειάζονται πια...



Ο δρόμος, το φως κι ό,τι αυτά φέρνουν ήρθαν. Η όψη του χωριού άλλαξε εντελώς. Οι εκκλησίες μας ανακαινίστηκαν όλες. Όμως, κι αν άλλαξε η όψη του χωριού, οι χωριανοί έχουν πια φύγει οι περισσότεροι. Η μοναξιά, ώρες ώρες γίνεται αβάσταχτη... Κι αν οι εκκλησίες ανακαινίστηκαν, κι αν γίνονται συχνά λειτουργίες, είναι σχεδόν άδειες... Αναγνώστη, ζητώ συγγνώμη αν σε κούρασα μ’ αυτά που γράφω. Αγαπώ πολύ τον τόπο μου, και πικραίνομαι πάρα πολύ όταν βλέπω αυτή την κατάντια... Άραγε πόσα χωριά της πατρίδος μας θα μπορούσαν να πουν τα ίδια;

Δημοσιεύτηκε στα ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

Οι παρένθετες (από μένα) φωτογραφίες από τον Άγιο Ιωάννη είναι από το εξαίρετο λεύκωμα:
JOHN DONAT: Κρήτη 1960/Crete 1960. Επιμέλεια Μαρία Βασιλάκη. Κείμενα/Texts by John Donat, John Craxton, Michael Llewellyn Smith. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 1999.




Προσθήκη (14 Ιαν. 2010):
Στην έγχρωμη φωτογραφία [παρμένη από εδώ] είναι το ίδιο σπίτι που είναι στη μαυρόασπρη ανακαινισμένο.